بهترین و بدترین دوران عقد

مقدمه

آیا تا کنون در مسابقه شرکت نمودهاید؟ آیا شور و هیجان همراه با نگرانی را در مسابقه تجربه کردهاید؟

آری؛ مسابقه هم هول و هراس دارد و هم ذوق و شوق و هرچه مسابقه مهمتر و حساستر باشد، این حالات بیشتر خواهد بود.

آیا تاکنون به این نکته فکر کردهاید که «زندگی میدان مسابقه است»؟

مسابقه در ارزشها و خوبیها، مسابقه در صداقت و امانت، مسابقه در راستی و درستی، مسابقه در مهربانی و خیرخواهی و مسابقه در... .

مسابقهای که آغازش، ابتدای سن تکلیف و انتهایش لحظه مرگ است.

در طول این مسابقه، مأموران الهی عملکرد ما را با دقت کامل فیلمبرداری و صدابرداری نموده و امتیاز میدهند، و بالاخره در مراسمی که هیچکس نظیر آن را نه دیده و نه شنیده و نه حتی به ذهن کسی خطور

ص:9

دوران عقد

از لحظهای که خطبه عقد دختر و پسر خوانده میشود و طبق حکم پروردگار مهربان به همسری شرعی یکدیگر در میآیند، دوران عقد آغاز میشود و هنگام ورود به زندگی مشترک مستقل و به قول معروف آغاز زندگی در زیر یک سقف، این دوران پایان مییابد.

شروع این دوران که با هدیه الهی به عروس و داماد آغاز میشود، شروعی شیرین و پربرکت است. آری؛ اولین هدیه را پس از عقد و در لحظه اول محرمیت، خداوند به عروس و داماد عنایت میفرماید و آن «یک بستهی محبت» است. هدیهای که میتواند سرمایهای عظیم برای یک عمر زندگی ارزشمند باشد.

خداوند متعال در قرآن کریم میفرماید:

«و از آیات خداوند این است که برای شما از جنس خودتان، همسرانی آفرید تا وسیله سکون و آرامش شما باشد و میان شما دوستی و مهربانی و رحمت قرار داده است.»(1)

ص:11

ضرورت و فلسفه

3- 2- جدایی تدریجی از خانواده

دختر و پسر مجرد هر روز صبح که چشم از خواب باز میکنند خود را در خانواده و در کنار والدین و برادر و خواهر میبینند، با هم غذا میخورند، در کارها به یکدیگر کمک میکنند، دقایقی را با هر یک از اعضای خانواده صحبت میکنند، با هم به میهمانی یا تفریح میروند و ...

اکنون این دختر یا پسر میخواهد از جمع خانواده جدا شده و در فضای جدید و با یار جدیدی زندگی کند. بنابراین دیدن والدین و برادر و خواهر، محدود به یک روز در هفته و ساعات معینی میشود و رفت و آمدها بیشتر با همسر و یا خانواده همسر میباشد. طبیعی است همراه شدن ناگهانی با شرایط جدید، به ویژه برای دختران، سخت و گاهی همراه با افسردگی و ناراحتی است. اما دوران عقد کمک میکند که هم دختر و پسر آرام آرام با این شرایط انس بگیرند و هم والدین به آن، عادت نمایند. چون در دوران عقد جدایی از خانواده و

ص:14

4- 3- تمرین قبول مسؤولیت

در دوران مجردی، مسؤولیت تأمین هزینههای زندگی و تهیه اقلام مورد نیاز، معمولاً با پدر و مسؤولیت غذا، لباس، نظافت منزل و ... با مادر است. گرچه معمولاً والدین به یکدیگر هم کمک میکنند، اما غالباً فرزندان، فارغ از این فکرها به تحصیل مشغولند و آنها هم که شاغل هستند، درآمد خود را صرف هزینههای شخصی نموده و تدبیر زندگی بر عهده آنان نیست. اما پس از ازدواج، پسر میخواهد مدیریت یک زندگی را به عهده بگیرد و دختر میخواهد امور داخلی منزل را برنامه ریزی و هدایت کند. دختر و پسری که تجربهی استقلال ندارند، در ابتدا از خیلی نکتهها غافلند و اگر به گوشهای از مسؤولیت زندگی توجه کنند، گوشهی دیگر را نمیبینند. اداره و تدبیر زندگی را میتوان به رانندگی تشبیه نمود که اگر در ابتدا زیر نظر مربی آگاه و دلسوز نباشد پرخطر و خسارتبار است. دوران عقد فرصت خوبی است تا دختر و پسر قبول مسؤولیت را تمرین کنند و با نظارت و رهنمودهای والدین، برای شروع زندگی مشترک و برخورد با حوادث و مسائل زندگی آرام آرام آماده شوند.

ص:15

5- 4- آماده شدن والدین

رفتن فرزندان از کنار خانواده و والدین، خلأ و کمبودی است که اگر ناگهانی صورت گیرد، در روحیه والدین هم اثر نامطلوبی دارد.

پدر و مادر از بُعد عاطفی شدیداً به فرزندان وابستهاند و هر روز فرزند را مانند گلی میبویند و به دور او میچرخند و به امورش رسیدگی میکنند.

از بُعد دیگر، فرزندان کم و بیش کمک والدین هستند و برخی کارها کمکم به آنان واگذار شده است، کارهایی مانند خرید، شستن ظرفها، تعمیر برخی وسایل، خبررسانی به فامیل و مانند اینها، هرچند کوچک به نظر میآیند، اما والدین عادت کردهاند که این امور را فرزندان انجام دهند و رفتن ایشان ناگهان در این امور هم محسوس میشود.

علاوه بر این، والدین برای فرستادن فرزند به خانه بخت باید مقدماتی را آماده نمایند. تهیه مسکن از طرف پسر و تهیه جهیزیه از طرف دختر گاهی به یکباره میسّر نیست. مجموع این آمادگیها، زمان لازم دارد و فرصت دوران عقد در کنار برکات دیگر، مجالی است برای مهیا شدن والدین.

ویژگی های بهترین دوران عقد

2- 1.افزایش شناخت

شناخت مراحلی دارد. مرحله اول که شناخت کلی و هماهنگی فکری، اعتقادی و رفتاری است، در زمان خواستگاری و با تحقیق و گفتگو باید حاصل شود و بدون آن نباید وارد مرحله عقد و محرمیت شد.

اما با توجه به اینکه دختر و پسر از دو خانواده مختلف به هم رسیدهاند و مدت کوتاهی است با یکدیگر آشنا شدهاند، نکتههای مبهم و نامشخص زیادی دارند. باید با سلیقهها، رسم و رسوم و ویژگیهای اخلاقی یکدیگر آشنا شوند. کمکم متوجه حساسیتها، قلقها و سلیقههای یکدیگر شوند و با شناخت دقیقتر روحیّات، از آنچه موجب خوشحالی یا ناراحتی همسر میشود آگاه شوند. همچنین والدین همسر چه خصوصیاتی دارند، به چه مسائلی اهمیت میدهند و چه اموری برای آنان بیاهمیت است. گاهی هم آشنایی با ویژگیهای فامیل و بستگان درجه یک لازم است و به برخورد صحیح با آنان در آینده کمک میکند. مثلا وقتی عموی آقاداماد خیلی شوخ است و این نکته را قبلا آقاداماد به عروسخانم

ص:21

3- 2.سعی در انس و ارتباط بیشتر

محبت، عشق و علاقه زوجین به یکدیگر، سرمایهای الهی است. خداوند در لحظه عقد، عشق و محبت را به قلب آنان تزریق میکند. اما این سرمایه هرچه بیشتر شود به سلامت، عمق و حقیقت زندگی آینده نیز بیشتر کمک میکند.

حتماً تا کنون دیدهاید افرادی که صاحب سرمایهای هستند ولی برای هدفی که دارند کم است. ابتدا سعی میکنند سرمایه را تقویت نموده و افزایش دهند و وقتی به مقدار قابل توجهی رسید برای کسب هدف خود اقدام مینمایند.

دوران عقد فرصتی است که زوجین با رفتار، گفتار و اظهار محبتهای خود، سرمایهی محبت را افزایش داده و انس و ارتباط خود را عمق ببخشند و در پایان دورهی عقد با سرمایهی عظیمی از عشق و محبت وارد زندگی شوند.

ص:23

4- 3.ایجاد امید با قرارها و برنامه های مفید

«امید به آینده روشن» از مهمترین انگیزههای زندگی و تلاش است. هرچه زوج جوان به آینده خوشبینتر باشند، انرژی بیشتری برای شروع زندگی و تحمل سختیها و نارساییها دارند. در دوران عقد، دختر و پسری که در آغاز پیوند مبارک ازدواج هستند میتوانند با برنامهریزی و تعیین هدفها و راهکارهای رسیدن به آنها امید را در دل یکدیگر تقویت نمایند. قرارهای لازم و تعیین بایدها و نبایدهای زندگی آینده و تعیین کارهای مختلف زندگی، ذوق و شوق را در دل زوج جوان به جوش میآورد و نشان دادن دورنمای زیبای زندگی، میل به حرکت و تلاش را افزون مینماید.

وقتی آقا پسر به خانمش میگوید تا شش ماه دیگر مدرکم را میگیرم و در فلان کار استخدام میشوم و هنگامی که دخترخانم به همسرش میگوید در کلاس خیاطی ثبت نام کردهام تا با هنر خیاطی به زندگیمان زیبایی بیشتری ببخشم، هر دو خوشحال و امیدوار میشوند.

ص:25

5- 4.کسب تفاهم بیشتر

تفاهم یعنی فهم و درک متقابل و هماهنگ شدن؛

طبیعی است هیچ دو نفری از جهات روحیات و سلیقهها کاملاً یکسان نیستند، خصوصاً وقتی دو جنس از دو محیط مختلف به هم میرسند. یکی از هنرنماییهای زوجین در دوران عقد، این است که بادقت روحیات، خواستهها، ضعفها و قوتهای یکدیگر را بشناسند و تلاش کنند با محبت و تدبیر ضعفهای یکدیگر را جبران نموده و در اختلاف سلیقهها تا جایی که ممکن است هم سلیقه شده و در مقدار باقیمانده با هم هماهنگ شده و رعایت یکدیگر را بنمایند. پذیرش همسر با ویژگیها و خصوصیات خود، کمک بزرگی به همدلی و همراهی در زندگی آینده است. همچنین هماهنگ شدن با روحیات، عرف و سلیقه خانواده همسر از تنشها جلوگیری نموده و زندگی را هماهنگ و دلپذیر مینماید.

پس برای اینکه زوجین بتوانند به تفاهم بیشتر برسند لازم است به دو نکته توجه خاصی داشته باشند:

ص:27

6- 5.اصلاح عیب ها و ضعف ها

هریک از ما ضعفهایی داریم که مانع حرکت صحیح در زندگی میشوند. زودرنجی، پرتوقعی، عجله در قضاوت، نیشوکنایه در زبان و نداشتن روحیه تشکر از این ضعفها هستند. اولین قدم در اصلاح این ضعفها، توجه و اعتراف به آنهاست و سپس عزم جدی برای اصلاح. دوران عقد به دلیل ویژگیهایی که دارد فرصت بسیار خوبی برای اصلاح این عیبها به شمار میرود:

- ابتدای مرحلهی جدیدی از زندگی است.

- در جوانی انعطاف و تغییر آسانتر است.

- هر یک از دختر و پسر دوست دارند در مقابل همسر زیبا، مطلوب و دلنشین باشند.

- حالت ملاحظه حال همسر و به دل او راه رفتن بیشتر است.

- حرمتها شکسته نشده و سرمایه محبت زیاد و دست نخورده است.

ص:29

7- 6.کسب آمادگی برای استقلال

قبل از ازدواج، جوانها به جهات مختلفی وابسته به والدین هستند:

- مادر مسؤولیت آشپزی، لباسشویی و نظافت منزل را به عهده دارد و دختر گاهی به صورت دلخواه به او کمک میکند.

- پدر مسؤولیت تأمین زندگی را به عهده دارد و پسر یا اصلاً به فکر نیازهای زندگی نیست و یا کمکی حداقل و بهندرت دارد.

- برخورد با مسائل خاص زندگی مانند تنگناهای اقتصادی، ارتباط با اداراتی مانند شهرداری، دارایی و رفع اختلافات با همسایهها به عهده پدر است و پسر در این موارد ورود پیدا نمیکند.

- پذیرایی از مهمانان از جهت کیفیت و کمیت به عهده مادر است و دختر غالباً مانند یکی از مهمانها همکاری زیادی با مادر ندارد.

ص:31

8- 7.هنرآموزی برای زندگی

اداره زندگی نیاز به داشتن هنرهای مختلفی دارد که نداشتن آنها حرکت را کند نموده و گاهی مسائلی را پیش میآورد.

دختری که برای ورود به زندگی مستقل آماده میشود لازم است آشپزی، خیاطی، خودآرایی، آراستن منزل را بداند و با برخی هنرهای دیگر مانند بافتنی، گلسازی، شیرینیپزی، سفرهآرایی نیز آشنا باشد. بدیهی است هرچه بیشتر از این هنرها بهرهمند باشد، به شیرینی و نشاط زندگی خود کمک میکند و همسر را بیشتر به خود جذب نموده و به گرمی روابط میافزاید.

همچنین پسری که میخواهد مرد خانه باشد و مسؤول ادارۀ زندگی، باید تخصص لازم را در حرفهی مورد علاقهی خود داشته باشد و علاوه بر آن رانندگی و برخی کارهای اولیه خدماتی مانند امور مربوط به برق، آب، کولر، تلویزیون و... را در حد متوسط یاد داشته باشد که فردا در زندگی برای یک کار کوچک معطل و محتاج

ص:33

9- 8.یادگیری مهارت های لازم

وقتی کلمه «مهارت» گفته میشود ابتدا مهارتهایی همچون خط و نقاشی، به ذهن میرسد اما میدانیم مهارتهای دیگری هست که نقش آنها در زندگی بسیار بسیار بیشتر از مهارت خط و نقاشی است. مهارتهایی که میتواند زندگی ما را به بهشتی دلپذیر تبدیل نماید و نداشتن آنها زندگی را پرتنش، تلخ و گاهی منهدم میکند.

به عناوین این مهارتها دقت کنید:

- مهارت همسرداری

- مهارت تربیت فرزند

- مهارت حل مسئله

- مهارت کنترل خشم

فراگیری این مهارتها به مربی، کلاس و مطالعه نیاز دارد و زمان دوران عقد فرصت مناسبی برای فراگیری این مهارتهاست که دختر و پسر همراه باهم و با برنامهریزی در این کلاسها شرکت نموده و یا باهم به مطالعهی

ص:35

10- 9.ملاقات های صمیمانه و معتدل

از زیباترین و لذتبخشترین بخشهای دوران عقد، ملاقاتها و دید و بازدیدهاست. این دیدارها که گاهی در منزل دختر، گاهی در منزل پسر و گاهی در بیرون منزلها صورت میگیرد، فواید و برکات زیادی دارد. ابراز محبت، آشنایی با افکار و سلیقههای یکدیگر، گفتگو برای آیندهی زندگی، ایجاد امید و تقویت آن، تمرین زندگی مشترک و فراگیری مشترک برخی دانستنیهای لازم، چه در بعد عقیدتی و اخلاقی و چه در بعد روابط اجتماعی، همه و همه از برکات باهم بودن است. هرچه این فرصت را بهتر و آگاهانهتر سپری کنند عشق و علاقه به یکدیگر بیشتر شده و سرمایهگذاری بیشتر و بهتری برای آینده خواهند داشت.

این ملاقاتها، با همه زیبایی و شیرینی شرایطی دارد که اگر رعایت نشود کمکم طعم خود را از دست داده و خدای ناکرده مایهی دلسردی و دوری دلها میشود.

برخی از آن شرایط عبارت است از:

ص:37

11- 10.رعایت وضع ظاهری

از نکتههای مهم و مؤثر در روابط زوجین، خصوصاً در دوران عقد، رعایت وضع ظاهر است. آراستگی و زیبایی نعمت الهی است که باید از آن بهره جست. جالب است که آراستگی، هم در روحیهی خود فرد تأثیر بسزایی دارد، هم در جلب رضایت و محبت همسر. دخترخانمی که در دوران عقد قبل از قرار ملاقات با همسر، استحمام نموده، لباس تمیز و زیبا میپوشد، مراقب بهداشت دهان و دندان هست و با آرایش و بوی خوش به استقبال همسر میرود، میتواند از همسر دلربایی نموده و او را عاشق خود نماید.

آقاپسری که در هنگام ملاقات با همسر، تمیز، معطّر و با لباسی جذاب حاضر میشود بدون شک در خشنود نمودن همسر و جلب رضایت او موفق است.

در زمینهی رعایت وضع ظاهری دو نکته را فراموش نکنیم:

1- سعی کنیم پاکیزگی و آراستگی یک عادت نیکو شود و اینچنین نباشد که پس از مدتی غافل شویم

ص:39

12- 11.گفتگوی گرم، مفید و محبت زا

فرصت گفتگو از فرصتهایی است که باید آن را غنیمت شمرد. خصوصاً در دوران عقد، گفتگوهای دوران عقد زیربنای زندگی را تشکیل میدهد و همانگونه که میتواند سازنده، آگاهیبخش، محبتزا و پرخیر و برکت باشد، میتواند خسارتآفرین هم باشد. لذا مناسب است در گفتگوهای دوران عقد که هنگام دیدار و در منزل یا هنگام گشتوگذار و در خیابان و پارک و رستوران و یا حتی قبل از خواب و هنگام استراحت اتفاق میافتد نکتههایی را رعایت نمود:

1- در هر حال و زمان و مکانی که گفتگو میکنیم اخلاق و ادب را رعایت نماییم و از سخنان زشت، توهینآمیز، تمسخر و نیش و کنایه به شدت پرهیز نماییم.

2- از اظهار محبت غافل نشویم و به هر مناسبت و بهانهای به یکدیگر اظهار محبت کنیم، جملاتی مانند: «دوستت دارم» «به تو افتخار میکنم» «تو برای من

ص:41

13- 12.هدیه

از بهترین ابزارها برای رسیدن به هدفهای مهم دوران عقد، هدیه است. هدیه دادن و قبول هدیۀ طرف مقابل، برکات زیادی دارد. افزایش محبت، رفع سوء تفاهم و کدورت، زمینهسازی برای پذیرش و همراهی بیشتر، اعلام به یادبودن و... همه و همه از آثار هدیه است. امیرالمؤمنین (علیهالسلام) میفرمایند: هدیه دادن جلب محبت میکند.(1)

پس همسران خصوصاً در دوران عقد از آن غافل نشوند و البته مناسب است چند نکته را در مورد هدیه توجه داشته باشند:

1- به فکر هدیههای گرانقیمت نباشند و توجه داشته باشند در هدیه «به یادبودن و توجه» مهم است نه قیمت.

ضمناً تقیّد داشتن به هدیه گرانقیمت، باعث کم شدن و یا قطع شدن آن در درازمدت و نیز ایجاد انتظار نابهجا در طرف مقابل میشود.

ص:43

14- 13.نامه نگاری های محبت آمیز

بعضی کارها، روشها و برنامهها در زندگی، جایگاه جذاب و حساسی دارند که هیچ چیز نمیتواند جایگزین آن شود. نامهنگاری در دوران عقد از این روشهاست. دختر و پسری که در دوران عقد به سر میبرند میتوانند نامههایی برای یکدیگر بنویسند و در ملاقاتها به یکدیگر بدهند و در فرصتهای تنهایی که کنار هم نیستند به یاد هم آن را مطالعه نمایند. خواندن این نامه هم یاد همسر را زنده میکند، هم عشق را شعلهور و ویژگیهای مثبت همسر را در ذهن پررنگ نموده و نیز از تلاش شیطان برای دورکردن دلها جلوگیری مینماید.

در نوشتن این نامه توجه به چند نکته مفید است:

1- نامه مخصوص سفر نیست بلکه در شهر خودتان هم به یکدیگر نامه بنویسید و در لحظات دوری از یکدیگر جای خالی حضور را پرکنید.

2- گاهی در نامهها راحتتر میشود ابراز عشق و علاقه کرد خصوصاً جوانهایی که به علت کمرویی یا

ص:45

15- 14.مسافرت های کوتاه

در بین روشهای مختلف شناخت یکدیگر و هماهنگ شدن با هم که در دوران عقد میتواند به دختر و پسر کمک کند، مسافرت جایگاه خاصی دارد. البته مسافرت لازم نیست به نقطه دور یا به مدت طولانی باشد، بلکه مسافرتهای یکی دو روزه به اطراف شهر یا شهرهای نزدیک هم مفید و مؤثر است. در این مسافرتها اخلاق، روحیات و توان دختر و پسر برای یکدیگر روشنتر میشود.

میزان توقعات، مقدار تحمل، درصد مدارا و همراهی با همسر در اموری که مطابق سلیقه نیست در سفر مشخص میشود. چون در سفر سختی و آسانی، خوشی و ناراحتی، کمی و زیادی، خستگی و آسایش همه هست و مهم این است که در این فراز و نشیبها بهتر میتوان هم را شناخت. البته شناخت مقدمهای است برای هماهنگ شدن و همشکل شدن. همچنین فرصت صحبت و تبادل نظر بیشتر است و میتوان در این فرصت، بیشتر دربارهی برنامههای زندگی و سایر مسائل

ص:47

16- 15.شرکت مشترک در محفل های معنوی

در دوران عقد، چشمهی عشق و علاقه بین دختر و پسر در حال جوشش و افزایش است. علاقه به همراهی و باهم بودن، علاقه به اظهار محبت، نشان دادن دوستی و برای یکدیگر قدم برداشتن. پس به جاست از این شور و شوق هرچه بیشتر در جهت رشد و کمال بهرهبرداری نمود.

بنابراین دختر و پسر میتوانند با هم قرار بگذارند حداقل هفتهای یکبار در یک محفل معنوی شرکت نمایند. مثلاً با هم به حرم یا زیارتگاهی که در نزدیکی آنهاست مشرف شوند و لحظاتی را از معنویت آن مکان بهرهمند گردند و یا در جلسهی تفسیر قرآن و بیان معارف دینی و فرمایشات معصومین (علیهمالسلام) شرکت نمایند تا ضمن با هم بودن بر علم و معرفت و کمالات خود بیافزایند و متوجه ضعفها و قوتهای خود شوند.

همچنین میتوانند با هم در کلاسهای آموزش خانواده و مانند آن شرکت نموده و اطلاعات خود را

ص:49

17- 16.بهره های عالی از فرصت های طلایی

دوران عقد، فرصتی طلایی در مجموع زندگی است زیرا از یک طرف، عشق و علاقه و وابستگی عاطفی در اوج بوده و بار مسؤولیت زندگی بسیار سبکتر و مشغولیتها کمتر میباشد و از طرف دیگر انگیزهی جلب رضایت یکدیگر و عمل به خواستهها فراوان است. به خاطر همین ویژگیها، میتوان بادقت و برنامهریزی از یکسری بهرههای معنوی ویژه بهرهمند شد. به این نمونهها دقت فرمایید:

- دختر و پسر قرار بگذارند هر روز 5 آیه از قرآن کریم را با ترجمه خوانده و به یکدیگر گزارش دهند.

- نمازها را اول وقت بخوانند.

- برای هرهفته، تمرین یک کار زیبا را به هم قول دهند، مانند: احترام به والدین، پرهیز از بگومگو و بحث، زودتر سلام کردن و خوشقولی و منظم بودن.

- مطالعهی یک کتاب را با هم شروع کرده و قرار بگذارند

ص:51

18- 17.رازداری

به فرمودهی خداوند در قرآن کریم زن و شوهر به منزلۀ لباس برای یکدیگرند.(1) لباس انسان را از سرما و گرما حفظ میکند، زینت و مایهی آبرومندی و عیبپوش است. زن و شوهر هم باید نقصهای یکدیگر را که به خاطر صمیمیت و با هم بودن متوجه میشوند از دیگران بپوشانند و نیز برنامههای زندگی و موفقیتهای خودشان را بیجهت برای هرکسی بازگو نکنند.

در دوران عقد هم گاهی کدورتها و ناراحتیهایی پیش میآید که اگر بخواهند فوری به دیگران بگویند علاوه بر لطمه زدن به آبروی یکدیگر، حل مسئله را سختتر میکند لذا رازداری، از مهمترین نکتهها در زندگی مشترک است، اما توجه به دو نکته مهم است:

1- ضمن حفظ آبروی همسر، باید به فکر اصلاح خطای او با گفتگوی صمیمانه، تذکرات غیرمستقیم و مشورت بدون ذکر نام باشیم.

ص:53

19- 18.مدت زمان مناسب

از ابتدای این نوشتار بر این نکته تأکید شد که دوران عقد هدفهای مهم و ارزشمندی دارد که باید تلاش کنیم در این مدت به آن هدفها برسیم:

- انس با یکدیگر

- شناخت بیشتر زوجین

- آماده شدن برای جدایی از خانواده

- رفع موانع برای شروع زندگی مستقل

اکنون میگوییم مدت مناسب برای دوران عقد زمانی است که این هدفها تأمین شود که به طور معمولی اگر مانع خاصی نباشد حدود 6 تا 9 ماه کافی است. در این مدت و با دقت و رعایت، آمادگی لازم برای ورود به زندگی مشترک در زیر یک سقف پیدا میشود و تأخیر بیجهت آفتهایی دارد که باید از آن پیشگیری نمود. برخی از آن آفتها را در بخش دوم مطالعه مینمایید.

ص:55

ویژگی های بدترین دوران عقد

2- 1.مقایسه

یکی از آفتهای بزرگ در دوران عقد و پس از آن مقایسه همسر با دیگران است. اینکه دختر یا پسری به همسرش بگوید:

- فلانی را ببین هر روز خانه نامزدش هست ولی شما فقط هفتهای دوبار به من سر میزنی!

- دخترعموی من هربار منزل مادر شوهرش دو شبانه روز میماند.

- برادر من، برای همسرش هدیههای گرانقیمت میخرد.

- برای خواهرت مجلس عقد را در فلان تالار گرفتند اما برای من...!

بله؛ این مقایسه کردن همسر و خانواده همسر با دیگران و یا مقایسه برنامههای مراسم عقد و خرید و هدایا با دیگر برنامههایی که در فامیل یا آشنایان بوده چند اشکال مهم دارد:

ص:59

3- 2.تنوع طلبی

در زندگی سالم و هدفمند هر وسیلهای نقشی در رسیدن به هدف دارد و در صورتی گزینش میشود که به آن هدف کمک کند.

قبل از توضیحِ بیشتر برایتان مثالی میزنم:

خانوادهای تصمیم دارند با اتومبیل خود از تهران به اصفهان بروند و از الآن که یک هفته تا شروع سفر باقی است، کاغذی روی میز گذاشتهاند و قلمی در کنار آن و به یکدیگر گفتهاند هرکس وسیلهای را یادش آمد که لازم است برداریم، روی کاغذ بنویسد تا روز آخر چیزی از قلم نیافتد. بعد از یکی دو روز، درحالیکه همه دور هم نشستهاند، پدر کاغذ را برداشته بلند میخواند: «ببینید تا اینجا چه اقلامی نوشته شده... فلاکس آبی رنگ، 4 استکان، دو تا پتو، فلاکس قرمز، زیرانداز و...».

ناگهان مادر میگوید: «فلاکس که بود، دیگه فلاکس قرمز رو کی نوشته؟!» خواهر از اون طرف صدا میزند که: «من نوشتم! آخه من اون فلاکس رو خیلی دوست دارم»

ص:61

4- 3.توقعات بیجا

توقع و انتظار از همسر، امری طبیعی است. هریک از دختر و پسر از یکدیگر توقع احترام، محبت، توجه و به فکر بودن دارند. اما این انتظار و توقع، اگر از حد بگذرد مسئلهساز خواهد شد.

توقع بهجا و منطقی آن است که در حد توان و شأن همسر و البته معتدل باشد.

اما اگر انتظارات برخلاف عقل و شرع یا خارج از توان همسر و از سر بیتوجهی به شرایط او باشد، توقعی نابجاست. توقع خرید زیاد، توقع کار و تلاش خارج از حد اعتدال، توقع خبرنگرفتن از پدر و مادر و صرف تمام وقت برای همسر، توقع سفر و گردش بیش از معمول، توقع تلفن زدن و پیام دادن افراطی و مانند اینها نمونههایی از توقع بیجاست.

همچنین توقعات معتدل و بهاندازه گاهی به خاطر بیماری یا نداری همسر، نسبت به او توقعی نابجا محسوب میشود. پس علاوه بر رعایت اعتدال و عُرف،

ص:63

5- 4.توجه به دخالت های جاهلان و مغرضان

در هر فامیلی افراد جاهل و بیفکر پیدا میشوند. این افراد بدون توجه به شرایط عروس و داماد و نسنجیده، پیشنهادهایی داده یا انتقاداتی از زوجین میکنند که باعث دلسردی عروس و داماد از یکدیگر شده و توجه به آنها، باعث آسیب دیدن روابط میشود. مثلا:

- خیلی تو عقد نمونین، بگین هرجور شده خونه مهیا کنه و عروس رو ببره!

- این قدر نذارین بیاد خونهتون!

- به عروستون کار بگین که تنبل بار نیاد!

- داماد هر دفعه که میاد چیزی میاره یا دست خالی میاد؟!

بله؛ اینطور حرفها و توجه به آنها دلسردی و کدورت آورده و شیطان را به طمع میاندازد. بنابراین، هم پدر و مادرها و هم دختر و پسرهای دوران عقدی باید مراقب باشند:

ص:65

6- 5.رعایت نکردن حال والدین

بعد از عقد، عشق و علاقهی فوق العادهای در دل دختر و پسر ایجاد میشود که سبب میشود دائم به فکر یکدیگر بوده و برای دیدن یکدیگر لحظهشماری کنند.

اگرچه درجات این عشق و علاقه، در همه یکسان نیست، ولی آنقدر هست که بیش از هر کسی در فکر محبوب خود باشند. این محبت شدید که سرمایهای الهی میباشد، در عین حال که بسیار ارزشمند است و باید دختر و پسر در حفظ و افزایش آن تلاش کنند، اما یک لغزشگاه دارد و آن غافل شدن از وظایف دیگر و حقوق دیگران بویژه «والدین» است. پس برخی از اشتباهاتی که ممکن است در اثر این غفلت بوجود آید را یادآور میشوم تا دوران عقدیها مراقب آنها باشند:

-  بدون اطلاع والدین بیرون رفتن و تا دیروقت مشغول تفریح و خوشگذرانی بودن در حالی که پدر و مادر دلنگران و ناراحت هستند.

- پسر که قبلاً در خرید و برخی کارهای بیرونی

ص:67

7- 6.حرمت شکنی

یکی دیگر از سرمایههای مهم زندگی، «حرمت»، «شخصیت» و «جایگاه ارزشمند» هریک از زوجین در نظر دیگری است. اینکه دختر یا پسری در نظر همسرش  محترم و با شخصیت باشد نقش زیادی در گرمی و شیرینی زندگی دارد.

همچنین حرمت والدین برای فرزند خودشان و نیز برای عروس یا داماد، یک سرمایه بزرگ است که مانند محافظی قوی، از زندگی عروس و داماد مراقبت میکند و مانند دژ محکمی از سلامت زندگی آنان در مقابل آفتها، حراست و حفاظت مینماید. پس مجموع این حرمتها، سرمایهی زندگی هستند که باید در حفظ و تقویت آنها کوشید و از آنها مراقبت نمود.

باید توجه داشت که گاهی اولین ضربهها به شیشه حرمت، به بهانهی خودمانی و صمیمی بودن میخورد. دختر و پسری که میخواهند با هم راحت باشند با لفظ مفرد با هم صحبت نموده و هر حرفی را به هم میزنند

ص:69

8- 7.افراط و تفریط

میگویند شخصی روی پشت بام بود. کمکم به لبهی پشت بام مقابل کوچه آمد و با فردی که در کوچه بود سخن میگفت. او که ترسید دوستش به لبهی بام آمده و بیافتد، با نگرانی و صدای بلند گفت: برو عقب، برو عقب!

شخصی که روی بام بود آن قدر عقبعقب رفت که از آن طرف بام و از پشت در حیاط افتاد!

بله؛ این قصه افراط و تفریط است.

در دوران عقد که دختر و پسر کمتجربه و تازهکار هستند این خطر جدی است. پس باید مراقب بود:

-  نه آنقدر رفت و آمد کنیم که برای والدین خستهکننده و اذیتبار باشد و نه آنقدر کم برویم که گمان کنند پشیمان شدهایم.

- نه آنقدر کم و بهندرت هدیه بخریم که گمان کنند بخیل و خسیس هستیم و نه آنقدر زیاد که گمان

ص:71

9- 8.زیاده روی در رفت و آمد

شکی نیست که دختر و پسر در دوران عقد، سراسر عشق و شور هستند و دوست دارند شب و روز باهم باشند و این نشان از محبت و علاقهی خدادادی است، اما باید توجه داشته باشند که افراط در رفت و آمد ممکن است ضررهایی را در پی داشته باشد:

1-  خانوادهها را خسته کند:

چون والدین دوست دارند از عروس یا داماد خود بهتر پذیرایی کنند و لذا هرچقدر خودمانی باشند در وعدهای که میهمان دارند زحمت بیشتری متحمل میشوند.

2-  کمرنگ شدن حضور در جمع فامیل خود:

 از آنجا که والدین یا خواهر و برادر سالها باهم بودهاند، ابتدا کم شدن حضورشان برای بقیه سنگین است و سبب می شود آن برادر یا خواهر نسبت به عروس یا داماد جدید دلخور شده و خاطرهی خوبی از او نداشته باشد. ولی با رفت و آمد معتدل، کمکم همه با شرایط

ص:73

10- 9.یادآوری خاطرات منفی

با ازدواج، دو خانواده که در دو محیط متفاوت و با سلیقههای مختلف بودهاند به هم میپیوندند. پس طبیعی است که هریک کاری کنند که برای طرف مقابل مأنوس یا پسندیده نباشد.

از همان رفتن به محضر و دفتر ازدواج گرفته تا خرید سرعقد و مجلس گرفتن و نیز نوع هدایا و پذیرایی و...

آنچه میتواند کار را اصلاح کند خوشبینی، حمل بر صحّت و درک متقابل است و البته تلخ یا شیرین بالأخره میگذرد و کمکم دو خانواده به ویژه عروس و داماد با اخلاق و سلیقهی یکدیگر خوگرفته و پذیرای هم میشوند. اما شیطان در کمین است و با حیلهای سعی میکند عروس و داماد، شیرینی زندگی را نچشند و گاه و بیگاه باز کام آنان را تلخ کند و آن حیله شیطان چیزی نیست جز «یادآوری خاطرات منفی». آری؛ با یادآوری رفتار و گفتاری که یکبار رنج آن تحمل شده و هزینهی آن پرداخت شده است، دوباره به سلامت و

ص:75

11- 10.نگفتنی ها از زندگی شخصی گذشته

هنگامی که عقد دختر و پسری خوانده میشود، هریک همهی وجود خود را به دیگری داده و دوست دارد همسرش هم دربست مال او باشد. این عشق الهی آنچنان شعلهور میشود که حتی اگر بشنود در گذشتهها هم کسی به همسر او علاقه داشته برنمیتابد.

همچنین دوست دارد اکنون که همسرش را انتخاب نموده، انتخابش کامل و بجا باشد، پس باخبرشدن از هر خطای رفتاری همسر، او را به هم میریزد. بنابراین از لحظهی ازدواج، گفتن هرسخن یا خاطرهی شخصی که باعث تشویش خاطر همسر شود، ممنوع است.

- همین پسرعمویم قبلاً خواستگار من بود!

- من عاشق دختر همسایه بودم، ولی قسمت چیز دیگری بود.

- یک روز که از مدرسه برمیگشتم، پسری مزاحم من شد. 

ص:77

12- 11.غفلت از شناخت یکدیگر

بدون شک یکی از مهمترین فواید دوران عقد، شناخت یکدیگر است. منظور از این شناخت، احراز صلاحیت برای ازدواج نیست چرا که این کار قبل از عقد انجام شده است.

شناخت در دوران عقد، کسب آگاهیهای لازم برای ساختن یک زندگی عاشقانه، شیرین، رشدآور و جذاب است و این آگاهیها را میتوان با دقت در گفتار و رفتار همسر و نیز خانوادهی او بدست آورد. نمونههایی از این آگاهیها:

1- باورهای دینی او در چه پایهای است؟

2- در عمل به ارزشها و خوبیها چهقدر متعهد است؟

3- روحیهی حقپذیری او چه اندازه است؟

4- برونگرا یا درونگراست؟

ص:79

13- 12.سردی در برخوردها

خدای رحمت کند بزرگی را که میگفت: «هرگز به دنبال زندگی بیمسئله و بیتنش نباشید بلکه حل مسئله را یاد بگیرید.»

حقیقت این است که نمیشود زندگی اختلاف و ناگواری نداشته باشد. چون هیچ دو نفری کاملاً همفکر و همسلیقه نیستند، اما آرامش و آسایش مربوط به همسرانی است که با استمداد از خداوند و بکارگرفتن فکر و تدبیر، اجازه ندهند اختلاف سلیقه و ناراحتیهایی که گاهی پیش میآید ماندگار شود بلکه با حل سریع آن، زندگی را همچنان شیرین نگه دارند.

یکی از اشتباهات بزرگ این است که به جای صحبت دوستانه و صمیمانه برای حل مشکلات، ناراحتیها را در دل نگه داشته و با هم سرد برخورد کنیم. هرکدام منتظر باشیم تا دیگری حرکتی کند، سخنی بگوید و یا نفر سوّمی به داد زندگی ما برسد. برخورد سرد و بدون احساس، کمکم جان زندگی را میگیرد و انرژیها را

ص:81

14- 13.شلختگی و بی نظمی

نظم را همه دوست دارند و حتی افراد بینظم هم از بینظمی دیگران رنج میبرند. نظم در رفت و آمد، نظم در گفتار و حرف زدن، نظم در چیدن کمد لباس و نظم در چینش وسایل منزل.

بینظمی خصوصاً در رفت و آمدها، باعث رنجش اطرافیان و از دست دادن اعتبار میشود. دختر و پسری که در دوران عقد هستند، وقتی رفتوآمدشان به منزل والدین یکدیگر، نظم و برنامه خاصی داشته باشد علاوه بر اینکه خودشان آرامش دارند، در چشم والدین هم اعتبار و شخصیت والایی پیدا میکنند.

همچنین نظم در پوشیدن لباس و منظم بودن وسایل منزل هنگام ملاقات با همسر، نشان شخصیت قائل شدن برای همسر و احترام به اوست. همسر از دیدن نظم و آراستگی لذت میبرد و میزان محبت و علاقهاش افزایش مییابد و در نقطه مقابل شلختگی و نامنظم بودن سر و وضع و لباس و منزل، آسیبهایی دارد. کم شدن محبت،

ص:83

15- 14.سستی و تنبلی در کسب مهارت ها

یکی از اهداف دوران عقد کسب مهارتهای لازم است. برای دخترخانمها یادگرفتن آشپزی، خیاطی، گلدوزی، سفرهآرایی و برای آقاپسرها، یادگرفتن شغلی مناسب، رانندگی، آداب خرید و فروش و برخی کارهای دیگری که در زندگی لازم است. علاوه بر اینها راه و رسم همسرداری و نیز مستقل زندگی کردن، همه و همه از اموری است که ندانستن آن به شیرینی زندگی لطمه میزند. پس نباید فرصت دوران عقد را از دست داد. طبیعی است اگر در این موارد سستی و تنبلی شود، فرصت با سرعت میگذرد و پس از شروع زندگی، آسیبهای نداشتن این مهارتها، یکی پس از دیگری ظاهر میشود.

درست است که خداوند به عروس و داماد، سرمایهی محبت فراوان داده است، اما برخی غفلتها باعث آسیب دیدن محبت میشود.

نداشتن شغلی مناسب برای داماد و یا نداشتن مهارت

ص:85

16- 15.غیرت بیجای والدین دختر

غیرت از صفات ارزشمند برای مردان و حیاء از صفات مهم برای زنان است. اما هردو صفت، جنبه مثبت و منفی دارد. حیاء مثبت آن است که انسان از انجام عمل زشت یا سخن ناپسند خجالت بکشد و از انجام آن خودداری نماید و حیاء منفی آن است که از انجام کار خوبی مانند پرسیدن سؤال یا خواندن نماز اول وقت در جمع دوستان، خجالت بکشد که البته در این موارد نباید حیاء کرد بلکه باید با این حالت مقابله نمود.

غیرت هم دو نوع است: غیرت مثبت و بجا آن است که مردی از اینکه همسرش در معرض نگاه خطا و سوء استفاده دیگران واقع شود رنج برده و ناراحت شود و نتیجهی آن حفظ همسر یا دختر از خودآرایی و خودنمایی در مقابل نامحرمان است. اما غیرت منفی و نابجا آن است که از آنچه خداوند جایز و حلال قرارداده ناراضی باشد. مثل اینکه همسرش هنگام بازگشت از یک سفر، با پدر یا برادرش دست دهد و روبوسی نماید.

ص:87

17- 16.بی توجهی نسبت به آینده و برنامه های زندگی

لحظاتی به عقربه ثانیهشمار نگاه کنید. این نشان گذشت عمر ماست. میگذرد و میگذرد و منتظر ما و کارهایمان نمیماند. کودکی به نوجوانی و نوجوانی به جوانی و مجردی به متأهلی که ابتدای آن دوران عقد است تبدیل میشود.

پس این دوران هم به قول قدیمیها تا چشم بههم بزنی تمام میشود و مسؤولیت زندگی مستقل، به روی دوش شما قرار میگیرد. لذا باید از همان اول به فکر آینده بود و با افزایش آگاهی و برنامهریزی و اجرای مرحله به مرحلهی برنامهها، آیندهی درخشانی را ایجاد کرد.

این برنامهریزی که میتواند با کمک مشاورین آگاه، متخصص و دلسوز انجام شود، علاوه بر ایجاد دلگرمی در زوجین، انگیزهی تلاش را هم زیاد میکند. برنامهریزی در چند جهت لازم است:

1- تقویت باورهای دینی و اطلاعات مذهبی که

ص:89

18- 17.آیه یأس و تلقین منفی

«امید» و خوشبینی به لطف پروردگار مهمترین سرمایهی انسان برای حرکت و تلاش در زندگی است. انسان با امید زنده است و با امید تلاش میکند و با امید در مسیر کمال مادی و معنوی گام برمیدارد. در نقطه مقابل ناامیدی عامل رکود، توقف و از دست دادن سرمایههاست.

آنچه امید را تقویت میکند بعد از یادآوری الطاف مکرّر پروردگار مهربان، تلقین مثبت و آنچه باعث ناامیدی و دلسردی میشود تلقین منفی است. به این عبارت دقت نمایید:

- فایدهای نداره.

- من میدونم درست نمیشه.

- هرکار بکنم آخرش همونی که هستی.

- دست من نمک نداره.

ص:91

19- 18.وابستگی به والدین

دوست داشتن پدر و مادر، امری طبیعی و نشان سلامت روح فرزندان است و هرچه بیشتر والدین و فرزندان به یکدیگر علاقه داشته باشند، زندگی شیرینتر و راه رسیدن به هدفهای بزرگ زندگی، هموارتر خواهد بود. اما باید توجه داشت این عشق و علاقه نباید به «وابستگی» منجر شود. وابستگی یعنی این که پسر نتواند بدون حضور پدر تصمیم بگیرد، کار کند، مسائل خود را حل نماید و باید در هر کار کوچک و بزرگ، پدر در کنار او باشد و به او بگوید چه کند.

وابستگی این است که دختر بدون مادر، نتواند لباسی را انتخاب یا غذایی تهیه نماید و یا کار دیگری انجام دهد.

وابستگی یعنی اینکه دختر و پسر تحمل دوری والدین را حتی برای مدت کوتاهی نداشته باشند و در نبود آنان گرفته و افسرده باشند. طبیعی است این وابستگی مانع رشد و استقلال است و اجازه نمیدهد

ص:93

20- 19.عجله در عروسی اصلی

یکی از اهداف ازدواج رفع نیازهای غریزی از راه صحیح و بدون گناه است و البته این نکته از مهمترین اهداف است که در کنار هدفهای مهم دیگر، انگیزه ازدواج را تقویت مینماید.

اما این هدف مراحل و مراتبی دارد که در دوران عقد مراحل متعددی از این هدف تأمین شده و زوجین از بودن در کنار یکدیگر لذت میبرند و به تقویت پاکی یکدیگر و دورشدن شیطان و مصونیت از گناه به هم کمک میکنند. اما پیشنهاد میشود ارتباط کامل جنسی را به زمان شروع زندگی رسمی موکول نموده و در دوران عقد از آن پرهیز نمایند. زیرا اگرچه این عمل برای زوجین که همسر شرعی و قانونی یکدیگر هستند گناه و جرمی نیست، اما ضررها و خطرهایی دارد که به خاطر پیشگیری از آنها توصیه میشود از این برنامه خودداری نمایند. برخی از آن خطرها عبارتند از:

1- کم شدن علاقه به زندگی مشترک

ص:95

21- 20.عجله در قضاوت

بدون شک هریک از دختران و پسران امتیازاتی دارند که  به خاطر همان ویژگیها به هم علاقهمند شده و در خواستگاری جواب مثبت دادهاند، اما در کنار آن کمالات، ضعفهایی هم هست که باید قبول داشته باشیم. به عبارت دیگر صفات خوب مانند نمرههای کارنامه هستند که برخی نمرهها 18، 19 و گاهی 20 و برخی نمرهها 15 و گاهی 12 میشود. اگر کسی با دیدن نمرههای خوب فکر کند همه نمرهها مثل هم است، هنگامی که با نمره متوسط یا ضعیف برمیخورد، پریشان شده و به هم میریزد و رفتار نسنجیدهای انجام میدهد اما اگر از اول بداند نمرهها مختلف است، منتظر مواجهه با نمرات ضعیف هست و هنگام برخورد، خود را نمیبازد، بلکه با صبر و حوصله و تدبیر و برنامهریزی سعی در اصلاح آنهاخواهد داشت.

همسر شما ممکن است در مسئله کار و تلاش، محبت، خرید خواستههای شما، بیرون رفتن و احترام به والدین، نمرات خوبی داشته باشد و شما که با این

ص:97

22- سخنی با والدین

پدر و مادر عزیز؛ حتماً شما هم این ابیات را شنیدهاید؛ این جملات را شاعر در وصف شما گفته است:

«دستم بگرفت و پا به پا برد              تا شیوه راه رفتن آموخت

یکحرف و دوحرف برزبانم           الفاظ نهاد و گفتن آموخت»

ضمن تشکر از زحمات و محبتهای شما، باید یادآوری کنم که این دست گرفتن و آموزش شیوهی راه رفتن، فقط در دوره نوپایی و کودکی نیست، بلکه در همهی مراحل زندگی، فرزندان نیاز دارند که از آگاهی، تجربه و راهنماییهای شما استفاده کنند و یکی از حساسترین دورهها، دوران عقد است.

در این دوران شما باید با تدبیر، ظرافت و محبت به فرزندان بیاموزید و فرصت تمرین به آنها بدهید و دورادور مراقب آنها باشید.

ص:99

دیگر آثار نویسنده

ص:101